Zamowy na Wileńszczyźnie w kontekście polskiej kultury ludowej: tradycja i wspólczesność
Šulska, Justyna |
Šiame magistro darbe aprašomi Vilniaus krašto užkalbėjimai lenkų kultūros kontekste: lyginama, kaip buvo užkalbama senovėje ir šiais laikais, aprašomi pagrindiniai skirtumai būdingi šių laikotarpių užkalbėjimams, svarstoma, kas galėjo juos lemti. Analizuojant Vilniaus krašto užkeikimus naudotasi užkeikimų pavyzdžiais, surinktais iš Šalčininkų, Vilniaus krašto. Pirmame skyriuje aptariami magiški ritualai, būdingi lenkų kultūrai: aprašoma raganavimo istorija, pateikiama užkeikimų klasifikacija. Antrame skyriuje supažindinama su užkalbėjimų specifika: nurodoma, kas gali užkalbėti, kokioje vietoje, kokiu laiku, kokiu būdu tai turėtų būti daroma, kokie daiktai yra būtini ir t. t. Aprašant Vilniaus krašto užkalbėjimus daugiausiai remiamasi lenkų kultūros tyrinėtojų Oskaro Kolbergo, Antono Brȕcknerio, Kazimiero Mošinskio darbais, taip pat Magdalenos Zovčak, Jurijaus Novikovo ir kitų autorių veikalais, kuriuose apibūdinama Vilniaus krašto kultūra. Skirstant užkalbėjimus naudotasi šiuolaikinės tyrinėtojos Annos Engelkingos užkeikimų klasifikacija, anot kurios, užkalbėjimai yra užkeikimų tipas, kaip ir užburimai, prakeiksmai.
This master's thesis describes the Vilnius region incantations in Polish cultural context: it is compared how was powwowed in ancient times and these times, here are described the main differences which inherent incantation in these periods, it is considered, what could they lead to. In this analysis of the Vilnius region enchantment are used samples collected from Šalčininkų Vilnius region. The first section deals with magic rituals typical of Polish culture: there are described the history of witchcraft and are shown the classification of enchantment. The second section presents the incantations specificity: indicates who can exorcise, in what place, what time, in what way it should be done, what items are needed, and so on. Describing the Vilnius region incantations relied mainly Polish culture researchers Oskar Kolberg, Anton Brȕcknerio, Casimir Mošinskio works, also Magdalena Zovčak, Yuri Novikov and other authors' works, in which are described the culture of Vilnius. In incantations distribution is used modern researcher Anna's Engelking enchantment classification in which incantations are type of enchantments as augury, curses.
Zamowy to jeden z elementów tradycyjnej kultury ludowej, który współcześnie jest mało badany, dlatego celem pracy było omówienie funkcjonujących na Wileńszczyźnie zamów w kontekście tradycyjnej polskiej kultury ludowej. Podstawowe zadanie polegało na zgromadzeniu współczesnego materiału w oparciu o badania terenowe, analiza już istniejących opracowań, porównanie własnego materiału z wnioskami pochodzącymi z badań prowadzonych we wcześniejszych okresach. Z danej pracy można wyciągnąć wniosek, że mimo postępu technologicznego i wzrostu poziomu wykształcenia ludzi po wsiach nadal się korzysta z usług znachorów i wiara w czary nadal istnieje, chociaż z czasem osłabła. Zamawiając chorobę należy przytrzymywać się określonych zasad, takich jak: zamawiać w określonym czasie, określonym miejscu, używać odpowiednich przedmiotów, prawidłowo wymawiać formułkę, co opisywali od dawna badacze polskiej kultury ludowej, np. O. Kolberg, A. Brűckner, K. Moszyński itd., należy jednak zaznaczyć, że współcześnie informatorki niewiele wiedzą, gdzie i kiedy powinien odbywać się proces zamowy, a to oznacza, że dawna tradycja powoli się zaciera.