Lithuanian Translation of Culture-Specific Items in the Novel "The Godfather" and the Subtitles of the Film "The Godfather"
Timofejevaitė, Guoda |
Šiame magistro baigiamajame darbe analizuojamos kultūrinės realijos bei jų vertimo strategijos Mario Puzo romano „Krikštatėvis“ (The Godfather, 1969) vertime iš anglų kalbos į lietuvių kalbą bei Francis Ford Coppola režisuoto filmo „Krikštatėvis“ (1972) lietuviškuose subtitruose. 1969 m. vertėjas Vytautas Petrukaitis išvertė garsų Mario Puzo romaną „Krikštatėvis“ į lietuvių kalbą; 2009 m. Lietuvos ekranuose bei DVD formate pasirodė filmas „Krikštatėvis“ su lietuviškais subtitrais. Kultūrinių realijų vertimo analizė remiasi Jurgitos Mikutytės pasiūlytomis kultūrinių realijų kategorijomis ir Eirlys E. Davies vertimo strategijomis. Darbas sudarytas iš įžangos, keturių dalių, išvadų, dviejų priedų ir literatūros sąrašo. Pirmoji dalis pristato kultūrines realijas, jų kategorijas ir vertimo strategijas. Antroji dalis aptaria audiovizualųjį vertimą ir dvi pagrindines jo formas – dubliavimą ir subtitravimą. Trečioji dalis svarsto adaptacijos problemą ir atskleidžia ryšį tarp literatūros ir filmo. Ketvirtojoje dalyje, kurią sudaro du poskyriai, yra analizuojamos kultūrinės realijos bei jų vertimo strategijos Vytauto Petrukaičio į lietuvių kalbą išverstame Mario Piuzo romane „Krikštatėvis“ ir filmo „Krikštatėvis“ lietuviškuose subtitruose (vertėjas nežinomas). Pirmasis poskyris analizuoja kultūrines realijas romane, o antrasis poskyris – filmo subtitruose. Kultūrinės realijos yra suskirstytos į Jurgitos Mikutytės pasiūlytas kategorijas: geografinės realijos, etnografinės realijos, politinės ir socialinės realijos, ir tikriniai daiktavardžiai. Statistinė analizė atskleidžia, kurias Eirlys E. Davies pasiūlytas vertimo strategijas – lokalizaciją (localization), kultūrinės realijos išsaugojimą vertime (preservation), kultūrinės realijos praleidimą vertime (omission), kultūrinės realijos paaiškinimą pridedant papildomą informaciją (addition), globalizaciją (globalization), transformaciją (transformation) ar kultūrinės realijos sukūrimą (creation) – dažniausiai naudoja romano vertėjas Vytautas Petrukaitis ir filmo subtitrų vertėjas/vertėja. Išvadose pateikiami tyrimo rezultatai. Prieduose pateikiamos romane ir filmo subtitruose aptiktos kultūrinės realijos bei jų vertimas į lietuvių kalbą, nurodant naudotas vertimo strategijas.
The aim of this MA thesis is to analyze culture-specific items and their translation strategies in Vytautas Petrukaitis‘ Lithuanian translation of Mario Puzo’s famous novel The Godfather (1969) and in Lithuanian subtitles of the film The Godfather (1972) directed by Francis Ford Coppola. In 1969 Vytautas Petrukaitis translated Puzo’s novel The Godfather into the Lithuanian language; in 2009 Coppola’s film with Lithuanian subtitles appeared on Lithuanian screen and in DVD. Both the novel The Godfather and the subtitles of the film The Godfather include a large number of culture-specific items. The analysis of culture-specific items follows the categorization of culture-specific items suggested by Jurgita Mikutytė; the discussion of translation strategies applied in translation of culture-specific items from English into Lithuanian is based on the classification of translation strategies as proposed by Eirlys E. Davies. The thesis is comprised of the introduction, four sections, the conclusion, two appendices, and a list of references. Part One introduces the subject of culture-specific items and presents their classification and translation strategies. Part Two of the paper discusses the aspects of audiovisual translation and its two main forms; namely, dubbing and subtitling. Part Three is devoted to the issue of adaptation; thus, the relationship between two different mediums, literature and film, is discussed. Part Four, which is composed of two sub-sections, analyses culture-specific items and their translation strategies in Petrukaitis’ translation of the novel The Godfather and in the Lithuanian subtitles of the film The Godfather. The first sub-section deals with culture-specific items and their translation strategies in Lithuanian translation of the novel, whereas the second sub-section deals with culture-specific items found in Lithuanian subtitles of the film. Culture-specific items discussed in the present analysis are divided into categories of geographic realia, ethnographic realia, political and social realia, and proper names as suggested by Jurgita Mikutytė. Statistical analysis reveals which translation strategies proposed by Eirlys E. Davies, namely, preservation, localization, omission, addition, globalization, transformation, and creation, are most frequently employed by the translator of the novel, Vytautas Petrukaitis, and the translator of the subtitles (unknown). The conclusion presents the findings of the research. The appendices include all the examples of culture-specific items found in the Lithuanian translation of novel and in the Lithuanian subtitles of the film.